Locatie

De plek waar de sluis ligt kan op verschillende manieren aangeduid worden.

Vanaf de weg gezien ligt de sluis ingeklemd tussen de Noordkade en de Witte Singel. Nabij de Veilingbrug en de plek waar het Noordeinde eindigt en het Zuideinde begint. Als je op het water zit, ligt de sluis daar waar je vanuit de Veilingvaart in de "Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking" via de Zwet naar het boezemwater van het Braassemermeer vaart. Of andersom natuurlijk.


Vroeger, toen je bij het Paddegat van de wereld af zeilde, was deze aanduiding ruim voldoende. Tegenwoordig kijken we met de hulp van Google en kornuiten vanuit de ruimte op ons zelf neer. Ook op de sluis in Roelofarendsveen.


Kunnen we gelijk even laten zien waar ooit de andere drie sluizen waren: Oude Wetering , Nieuwe Wetering en Rijpwetering.


Vroeger was de omgeving van de sluis het kloppend hart van de Veense bedrijvigheid. Naast de sluis was de veiling waar de geteelde producten werden verhandeld en verscheept.

Nu is het de mooiste plek van de Veen, waar het op mooie zomerse dagen bruist van andere bedrijvigheid. Varen, fietsen, wandelen, sluisje kijken, hardlopen, terrasje pikken, kermis vieren, hond uitlaten, nordic walken, enzovoort, enzovoort. Ook is het de vaste aankomstplek van de Sint. En regelmatig zorgt café De Haven voor extra vertier en drukte. Op de vrijdag van de kermis beleefde deze plek haar drukste dag. Vanaf 1993 tot en met 2019 namen de "Stamgasten van De Haven" bezit van sluis en omgeving voor hun jaarlijkse waterspektakel.

topotijdreis kaart 1900

Historie

De geschiedenis van de sluis gaat ver terug in het verleden (1632) en het zou veel inspanning kosten om de wetenswaardigheden op te diepen. Gelukkig is dit al een keer op voortreffelijke wijze gedaan.

Ter gelegenheid van de opening na de restauratie in 1988 heeft de heer G.N. (Gerard) van der Meer zich destijds verdiept in de historie van de sluis. De heer van der Meer was toen voorzitter van Stichting Oud Alkemade en heeft zijn bevindingen gepubliceerd in de editie maart 1988 van “De Alkmadders”, het blad van deze stichting.

 Dit artikel staat, met dank aan de heer van der Meer, onder de volgende knop:

“De (ver)nieuw(de) sluis met een ver verleden”.


Uit het artikel blijkt dat de huidige stenen (of is het steenen) sluis is gebouwd in 1894 door Dirk van Essen uit Woubrugge voor de lieve duit van 9.770 keiharde guldens, oftewel 4.440 euro. 

Het complete, met kroontjespen geschreven, bouwbestek en verslag van de aanbesteding staat onder de volgende knoppen:

1894 – bouwbestek

1894 - aanbestedingsverslag

Mocht iemand zich geroepen en bekwaam voelen dit over te tikken in een hedendaags tekstbestand, dan zal dit ook op deze site geplaatst worden. Met eervolle vermelding van de 'vertaler', maar dat spreekt voor zich.


In 1987/1988 is de sluis grondig gerestaureerd in opdracht van Waterschap De Oude Venen door aannemingsbedrijf  B. van Hees en Zonen uit Utrecht. Als kers op de taart van deze restauratie is er toen ook een replica van de ophaalbrug terug geplaatst. Begin 2016 zijn de sluisdeuren opnieuw vervangen.

Werking

De bedoeling van een sluis is, heel algemeen, de overgang van de ene omgeving naar de andere mogelijk te maken, terwijl deze twee omgevingen niet direct met elkaar in contact mogen komen. Bij een schutsluis voor vaartuigen bestaat het verschil in omgeving uit een andere hoogte van het vaarwater.

Bij de Veense sluis is het verschil in waterhoogte (of peil) ongeveer 75 á 80 cm. Het vastgestelde peil aan de polderzijde is 1,35 m beneden NAP in de zomer en 1,40 m beneden NAP in de winter. Het vastgestelde peil aan de Braassemkant is gelijk aan Rijnlands boezempeil, oftewel 0,60 m beneden NAP.

De sluis is eigenlijk een stukje vaarwater dat aan beide kanten kan worden afgesloten met deuren. Als alle deuren gesloten zijn kan het water in de sluis tot Braassempeil verhoogd worden door water vanuit de Braassem in de sluis te laten stromen. Dit kan door een schuif open te zetten in de deur aan de Braassemkant. Het water kan verlaagd worden tot polderpeil door water uit de sluis te laten stromen de polder in. Dit gebeurt als de schuif in de deur aan de polderkant wordt open gezet.

Als er een verschil in waterhoogte is aan beide zijden van een stel deuren worden deze dicht geduwd door de waterdruk. Daarom vormen de deuren een punt in de richting van het hoge water aan de Braassemkant. Openen van de deuren kan pas als het peil aan beide zijden vrijwel gelijk is.


Uit het principe van de werking volgt de JUISTE VOLGORDE van handelingen bij het gebruik van de sluis. Omdat de Veense sluis zelf bediend moet worden, erg handig om te weten.

Situatie A : naar de Braassem en het water in de sluis staat laag

1.    invaren

2.    polder-deuren goed sluiten met stok

3.    polder-schuif netjes sluiten (= hendel omhoog)

4.    Braassem-schuif langzaam openen (= hendel omlaag)

5.    wachten tot water in sluis hoog staat

6.    Braassem-deuren openen

7.    uitvaren

Situatie B : naar de polder en het water in sluis staat hoog

1.    invaren

2.    Braassem-deuren goed sluiten met stok

3.    Braassem-schuif goed sluiten (= hendel omhoog)

4.    polder-schuif langzaam openen (= hendel omlaag)

5.    wachten tot water in sluis laag staat

6.    polder-deuren openen

7.    uitvaren

Situatie C : naar de Braassem en het water in sluis staat hoog

Eerst B-2 t/m B-6 dan A-1 t/m A-7

Situatie D : naar de polder en het water in sluis staat laag

Eerst A-2 t/m A-6 dan B-1 t/m B-7


LET OP : Vaartuigen in de sluis moeten vrij op en neer kunnen bewegen. Dus NOOIT te strak vastleggen met een touw. En gebruik absoluut geen knopen die zichzelf vast trekken. Door de stroming kunnen de lichtere boten gaan bewegen. Gebruik dan stootwillen en eventueel een pikhaak.


Tenslotte nog even een paar puntjes van aandacht. De sluis wordt veel gebruikt. Dat is mooi. Maar helaas gaat dat niet altijd op de goede manier. En dat is minder mooi.

Onjuist gebruik, door onkunde of onwil, veroorzaakt schade en overlast. Dat is iets wat wij niet willen... en u toch ook niet?!

Daarom de volgende tips:

●   Deuren zo goed mogelijk dicht duwen met de stok. Dus niet door de waterdruk dicht laten klappen.

●   Schuiven in de deuren, de zogenaamde rinketten, rustig omhoog (= openen) en omlaag (= sluiten) doen.

●   Stok na gebruik weer netjes naast de sluis leggen.

●   Langzaam varen in en nabij de sluis. Dus ook niet het gas open in de Zwet en de polder.

●   Motor uit zetten tijdens het verblijf in de sluis. Minder stank, herrie en kans op ongelukken.

●   Pleziervaart moet plezierig zijn voor iedereen. Houd het leuk, dus houd rekening met elkaar.


Prenten

Van de meest gefotografeerde plek van de Veen bestaan veel mooie prenten. Van vroeger en van nu. Van mooi weer en van slecht weer. Van zomer en van winter. Van druk en van rustig. Van 's nachts en overdag. Maar... waar zijn al die prachtige plaatjes?

Zoek ze op, scan ze en e-mail ze. Of stuur ze per post; ze komen natuurlijk retour.

De mooiste ingezonden prenten krijgen hier een plekje.


Met dank aan degenen die de foto's beschikbaar hebben gesteld.